Kraków i Małopolska raj dla miłośników architektury

Jeśli interesujesz się historią architektury i chciałbyś zobaczyć jej przykłady z wielu epok i poszczególnych okresów powinieneś wybrać się do Krakowa. Zwiedzanie tego miasta oraz regionu, którego jest stolicą na pewno zapewni ci niezapomniane wrażenia. Przewodnik po Krakowie pokaże ci się wszystkie najciekawsze miejsca, znane z albumów fotograficznych czy podręczników.

1. Najstarsze zabytki Krakowa.

Gród Kraka pojawia się na mapach Europy dopiero we wczesnym średniowieczu. Początkowo niewielka osada z górującym wzgórzem – Wawelem, zmienia się stopniowo w dobrze funkcjonujące miasto wraz ze wszystkimi aspektami życia religijnego, politycznego i gospodarczo-społecznego. Najstarszymi zabytkami architektury, jakie znajdziemy w Krakowie są budowle ziemne czyli Kopiec Wandy i jej ojca Krakusa. Według krakowskich legend i tradycji powstały one w czasach przedhistorycznych, mniej więcej między VII a IX wiekiem dla upamiętnienia legendarnego władcy Kraka (Krakusa) oraz jego córki Wandy. Przewodnik po Krakowie bardzo chętnie pokaże Wam te miejsca. Szczególnie wartym zobaczenia jest Kopiec Kraka w dzisiejszym Podgórzu, z którego roztacza się wspaniała panorama. Pierwsze budowle świeckie i sakralne zaczęły powstawać w 2 połowie X wieku. Z jednej strony umacniała się wtedy potęga władców Krakowa, z drugiej pojawiło się chrześcijaństwo, które wymagało wznoszenia kościołów i katedr. Nie przetrwały do naszych czasów pierwsze zabudowania obronne, wczesny Zamek Wawelski czy Katedra z czasów Bolesława Chrobrego. Chodząc ulicami Krakowa można jednak spotkać przynajmniej kilka przykładów architektury romańskiej. Na Rynku Głównym stoi Kościół św. Wojciecha (X-XI w), sięgający swymi fundamentami do czasów pierwszych misji chrześcijańskich w Polsce. Udając się w kierunku Wawelu znajdziemy przy ul. Grodzkiej Kościół św. Andrzeja (XI w.). Miejsce to znane jest ze swej roli, jaką odegrało w czasie pierwszego najazdu tatarskiego w 1241 roku. Grube, kamienne mury uchroniły mieszkańców przed śmiercią z dzikich wojowników. Na Wzgórzu Wawelskim znajdziemy także Rotundę NMP, ukrytą pod ziemią na wystawie Wawel Zaginiony oraz pozostałości drugiej Katedry (XI-XII). Poza centrum miasta przewodnik po Krakowie może zaprowadzić was jeszcze w rejon kościółków św. Benedykta lub Najświętszego Salwatora – kolejnych przykładów sztuki romańskiej.

Jeśli pozostaniecie na Wawelu to możemy zacząć zwiedzanie Krakowa szlakiem gotyku. Jego najlepszym przykładem jest Katedra (XIV w), która przetrwała do naszych czasów i jest jednym z najbardziej znanych obiektów miasta. Także inne kościoły tego okresu to perły architektury późnego średniowiecza. Spośród najbardziej znanych warto zobaczyć bazylikę św. Trójcy (Dominikanów), kościoły Kazimierza – św. Katarzyny i Bożego Ciała oraz Kościół, będący znakiem rozpoznawczym miasta, czyli Bazylikę Mariacką przy Rynku Głównym. Oprócz tych najbardziej znanych znajdziecie tu również inne, jak Kościół Franciszkanów, św. Marka, św. Barbary. Wiele innych posiadało swoje gotyckie początki, jednak później uległy barokowym przekształceniom. Budowle świeckie czasów średniowiecza to przede wszystkim Collegium Maius – najstarszy gmach Uniwersytetu (XIV/XV w), część wawelskiego zamku oraz mury obronne wraz z Bramą Floriańską i Barbakanem.

2. Zwiedzanie Krakowa, szlakiem od renesansu po wiek XX.

Po bogatym i pełnym budowli świeckich i religijnych średniowieczu nastąpiła „złota epoka” historii Polski – czasy renesansu. Za panowania Zygmunta Starego i jego syna Zygmunta Augusta do Polski przybyło wielu włoskich artystów, którzy przywieźli ze sobą nowy styl budowania. W „italskim” stylu przebudowano wtedy Zamek Wawelski, dodając gotyckiej fortecy piękny dziedziniec arkadowy z kolumnami oraz zupełnie nowy wygląd. Przy Katedrze powstała wtedy piękna Kaplica Zygmuntowska nazwana „perłą renesansu na północ od Alp”. Dzięki włoskim artystom krakowski Rynek zyskał obiekt, który do dzisiaj pozostaje jego wizytówką, ponieważ właśnie w  tym okresie gruntownie przebudowano Sukiennice. Renesansowa w stylu, chociaż gotycka w budulcu i wyglądzie wnętrza, jest także najstarsza żydowska świątynia Kazimierza – Synagoga Stara.

Kolejna epoka, czyli barok, pojawiła się w Krakowie na przełomie XVI i XVII stulecia i rozgościła się w nim, aż do końca wieku XVIII. Reprezentowana była przez włoskich artystów jak i rodzimych, którzy szybko przyswajali sobie metody budowania i ozdabiania obiektów. Pierwszym kościołem, który został zbudowany w stylu nawiązującym do rzymskiego Kościoła „Il Gesu” była świątynia pod wezwaniem św. Piotra i Pawła przy ulicy Grodzkiej. Barok zrobił bardzo dużą karierę w Krakowie i w krótkim czasie dokonano wtedy modyfikacji w wielu istniejących wcześniej kościołach Krakowa. Warto tu choćby wymienić: Kościół św. Anny, Kościół Karmelitów na Piasku czy związaną ze świętym Stanisławem – Skałkę.

Stosunkowo niewiele posiadamy w Krakowie obiektów klasycystycznych (niektóre kaplice czy części kościołów) za to XIX wiek jest bogaty w różnego rodzaju budynki. W tym wypadku przewodnik po Krakowie na pewno może zaproponować zwiedzanie miasta szlakiem Młodej Polski z pięknymi secesyjnymi kamienicami (plac Szczepański, ul. Retoryka). Innym typem budynków są austriackie forty budowane w Krakowie przez ponad pół wieku, aż do I wojny światowej. Tutaj szczególne zainteresowanie na pewno pojawi się wśród miłośników militariów, architektury wojskowej oraz rozwiązań inżynieryjnych. W XIX wieku podejmowano także znaczące działania, które przywróciły wielu obiektom ich średniowieczny wygląd. Możemy się nimi cieszyć do dzisiaj.

Byłoby dużą niesprawiedliwością stwierdzenie, iż XX wieku na terenie Krakowa nie powstało już nic wartego uwagi, a raczej dokonywano wtedy tylko restauracji już istniejących obiektów. Niektórzy zwiedzający mogą zainteresować się socrealistyczną zabudową Nowej Huty, reliktami epoki PRL-u (Hotel Forum, Hotel Cracovia), gmachem głównym Muzeum Narodowego w Krakowie czy nowoczesnymi obiektami takimi jak Muzeum „Manggha”, Międzynarodowe Centrum Konferencyjne (ICE) czy Tauron Areną oraz wieloma innymi, w które obfituje współczesne miasto.

3. Architektura Małopolski.

Kraków jest stolicą regionu o bardzo bogatej przeszłości. Odzwierciedla to fakt istnienia wielu ciekawych przykładów architektury z różnych epok historycznych na terenie całej Małopolski. W bliskiej odległości miasta znajdziemy Opactwo Benedyktynów w Tyńcu (XI w), które reprezentuje zbarokizowany gotyk, ale sięgający początkami czasów romańskich. Chcecie więcej architektury renesansu wybierzcie się do Niepołomic. To niewielkie miasteczko ulokowane na wschód od Krakowa posiada piękny zamek nazywany „małym Wawelem”.

Z Grodu Kraka niedaleko także do Wieliczki i Bochni z ich słynnymi kopalniami soli. Miłośnicy budowli i konstrukcji inżynieryjnych poczują się tutaj jak w raju.

Dla tych, którzy wybiorą się w rejony podgórskie i góry otworem staną zabytki ze szlaku architektury drewnianej, w tym wpisane na listę światowego dziedzictwa UNESCO cerkwie łemkowskie, kościoły oraz wiele innych obiektów.

Warto także zajrzeć do Kalwarii Zebrzydowskiej i Wadowic, aby poznać obiekty bliskie sercu Jana Pawła II oraz do innych miast i miasteczek regionu. Jedno z nich – niewielki Biecz nazywany jest „polskim Carcassonne”.

Małopolska jest jednym z najdłużej zamieszkiwanych obszarów, można powiedzieć jednym ze zrębów Polski, dlatego każda nawet najmniejsza miejscowość kryje w sobie wiele mniej lub bardziej znanych budowli i obiektów, które czekają na turystów z całego świata.

Zwiedzanie Krakowa i regionu byłoby niepełne gdyby ominąć któryś z wyżej wymienionych punktów, dlatego warto zarezerwować sobie czas i wybrać się stolicy Małopolski. Po zapoznaniu się z zabytkami miasta, traktować je jako bazę wypadową do kolejnych podróży.